2023 wordt het jaar van stevige keuzes in de zorg!

Onze uitdagingen op het gebied van klimaat en natuur gaven aanleiding voor veel protesten. Het debat richtte zich eerder op het slijpen van de tegenstellingen dan op de verbinding om tot oplossingen te komen. Wantrouwen, wanklank en wangedrag dreigen de dialoog te overschaduwen.

Ook voor de zorg was het een hectisch jaar. COVID-19 had Nederland in het eerste kwartaal nog in de greep. Veel mensen haalden opgelucht adem, toen in mei 2022 de laatste maatregelen konden worden opgeheven. Een ongekende periode waarin zorgaanbieders, zorgverzekeraars, en ministerie van VWS heel nauw en onder hoge druk samenwerkten om de zorg voor alle Nederlanders blijvend te kunnen garanderen.

COVID-19 heeft weer aangetoond hoe belangrijk de zorg in Nederland is en hoe afhankelijk wij zijn van de tomeloze inzet van de zorgmedewerkers in de thuiszorg, bij de huisarts of in het ziekenhuis. Maar waar in de eerste maanden van de COVID-19 pandemie nog applaus klonk, worden onze zorgverleners nu in toenemende mate geconfronteerd met onredelijk en ronduit agressief gedrag. Een benadering waarin bescherming, respect en ontwikkeling het fundament zijn is meer dan ooit nodig om mensen te motiveren in de zorg te (blijven) werken. Want nu en in de toekomst hebben wij de zorgmedewerkers keihard nodig om de vraag naar zorg aan te kunnen.

Dit werd nog maar weer eens duidelijk bij de totstandkoming van het Integraal Zorg Akkoord. De vraag naar zorg groeit door, terwijl het aanbod niet mee zal kunnen komen door grenzen aan mensen en geld. Met dit akkoord is een belangrijke stap gezet de grote uitdagingen waar de zorg voor staat het hoofd te bieden. Het is voor het eerst dat zoveel partijen, over de hele breedte van de zorg en de gemeenten, samen afspraken maken over de koers voor de komende jaren. De opdracht luidt: het realiseren van blijvende toegang tot kwalitatief goede en betaalbare zorg voor iedereen in Nederland.

Op hetzelfde pad doorgaan voldoet niet, fundamentele vragen moeten beantwoord worden. Wat mogen wij van de zorg verwachten en hoe ver moet de zorg strekken, moet alles wat mogelijk is altijd in alle gevallen tot het einde aan toe worden ingezet? Wat is de rol van gemeenten in het sociaal domein en wat hebben wij daarvoor over, ook om te voorkomen dat de zorg met vragen wordt belast waarop geen medische antwoorden mogelijk zijn. Wat mogen wij van mensen vragen over hun eigen rol bij gezondheid en preventie? Gaan wij een fundamenteel gesprek aan over concentratie en spreiding in de zorg, over de inrichting van de acute zorg, en de basiszorg in de regio? Zijn wij bereid gevestigde belangen te laten opgaan in een duurzame strategie om aanbod en vraag zoveel mogelijk te laten passen? Zijn wij bereid in meerjarige trajecten aan de noodzakelijke transformaties te werken? Brengen wij het op veel dynamischer om te gaan met passende zorg en behandelingen met onvoldoende bewezen resultaat te stoppen? Wat is de rol, de betekenis en verantwoordelijkheid van de zorg bij het thema mentale weerbaarheid?

Het is nogal een lijst met vragen, en nog niet eens compleet. Er is samenwerking en een ‘schouder aan schouder’ mentaliteit nodig willen wij voor al deze vragen een productieve en inspirerende weg naar de toekomst vinden. Wij lijken als partijen in de zorg daar eerder van weg te bewegen dan juist naar elkaar toe te groeien. Ik maak mij zorgen over de polarisatie in het debat over de zorg en de contractering. Het loopt hier helaas langs dezelfde lijnen als ik in mijn eerste alinea al schreef. De contractering was in jaren niet zo moeizaam als in deze periode. Niet alleen zorgverzekeraars moeten het belang van de verzekerden en premiebetalers behartigen, ook zorgverleners. Men vraagt aan zorgverzekeraars veel hogere budgetten dan waarvoor ruimte is. Zorgverzekeraars moeten hier tegengas geven, want de rek bij de premiebetaler is er uit. De premies drukken al zwaar en de reserves van zorgverzekeraars zijn niet onuitputtelijk.

2023 moet het jaar van het Behoud van de Toegang tot de Zorg voor Iedereen worden. Iedereen heeft recht op toegang tot goede zorg: klein, groot, jong, oud, ziek en gezond en of je nu in Zeeuws-Vlaanderen, Oost-Groningen, de Mijnstreek of in de Randstad woont. Dat betekent dat we met elkaar stevige keuzes moeten maken bij de uitvoering van het Integraal Zorg Akkoord. Alleen op deze manier kunnen wij de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van de zorg voor onze verzekerden borgen en de solidariteit beschermen. Niemand in Nederland wil de weg op dat inkomen bepalend is voor toegang tot de zorg. De zorgverzekeraars blijven zich hard maken voor betaalbare en toegankelijke zorg voor iedereen in Nederland, ook in 2023. Ik nodig daarom alle partijen in de zorg uit om met elkaar constructief in gesprek te blijven in het belang van de verzekerden en de zorgprofessionals. Ik wens ons allemaal daarin veel wijsheid toe. Wij gaan graag het gesprek met u aan, om die noodzakelijke keuzes gezamenlijk te maken.

Dirk Jan van den Berg,

Voorzitter Zorgverzekeraars Nederland