Plannen voor extra verpleegzorg blijven achter op de vraag

Zorgkantoren, verenigd in Zorgverzekeraars Nederland (ZN) hebben bij zorgaanbieders in de regio opgevraagd wat hun uitbreidingsplannen voor de komende jaren zijn. Ook is in kaart gebracht hoeveel plannen de afgelopen jaren zijn gerealiseerd en welke regionale samenwerking er is. Deze informatie is verwerkt in 31 regiomonitors. Uit de monitors blijkt dat de uitbreiding achter blijft op de verwachte vraag. Er ligt een grote uitdaging om in samenwerking met de partijen die betrokken zijn bij het programma Wonen en Zorg voor Ouderen de plannen beter aan te laten sluiten bij de vraag naar zorg.

De verpleegzorg kent flinke uitdagingen, zoals vergrijzing, personeelsschaarste en stijgende kosten. Om de zorg in de toekomst goed, betaalbaar en toegankelijk te houden, is samenwerking in de regio nodig. Dat komt ook nadrukkelijk terug in het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) waarvan het programma Wonen en Zorg voor Ouderen onderdeel is. De 31 regiomonitors laten de voortgang op het gebied van wonen en zorg in de regio zien. Daarbij is aandacht voor de capaciteitsplannen, maar ook de regionale samenwerking wordt in beeld gebracht. De monitors zijn een hulpmiddel om in de regio gezamenlijk het gesprek aan te gaan over passende zorg voor ouderen. Zorgaanbieders, gemeenten, woningbouwcorporaties, zorgkantoren en andere betrokken partijen kijken samen naar de keuzes die nodig zijn. Samen zoeken zij naar innovatieve oplossingen waarmee de uitdagingen kunnen worden aangegaan.

Onvoldoende plannen

In de regiomonitors van de 31 zorgkantoorregio’s staan de capaciteitsplannen van de Wlz-zorgaanbieders voor de jaren 2021 tot en met 2027. De zorgaanbieders hebben deze plannen in het derde kwartaal van 2022 opgegeven. De zorgvraag kan per regio verschillen, bijvoorbeeld door een andere bevolkingssamenstelling of doordat er in een regio is ingezet op uitbreiding of afbouw van de verpleegzorgplekken. In het landelijke overzicht wordt een overall beeld geschetst. In totaal hebben zorgaanbieders tussen 2021 en 2027 plannen voor uitbreiding van geclusterde plekken met 18.920 plekken. Het aantal plannen dat is opgegeven, is niet voldoende om aan de verwachte vraag te voldoen.

Realistisch beeld

In 2021 sloten de uitbreidingsplannen aan bij de prognose van TNO (2019). Deze prognose was destijds de opdracht. Dat er nu een groot verschil zit tussen het benodigde aantal verpleegzorgplekken en de plannen voor uitbreiding, is deels te verklaren door een concretere uitvraag aan zorgaanbieders. Er is verdieping in de uitvraag aangebracht met name over de fases waarin de plannen zich bevinden. Hierdoor ontstaat een realistischer beeld. Daarnaast heeft het gewijzigde overheidsbeleid invloed op de plannen. Zo zijn niet alle plannen 1 op 1 om te zetten naar extramurale plannen. Ook is niet duidelijk wie in de toekomst nog aanspraak maakt op intramurale zorg en wat het effect is van het te wijzigen kwaliteitskader. Naar verwachting spelen ook maatschappelijke ontwikkelingen zoals de arbeidsmarktkrapte en prijsstijgingen een rol bij de overweging van zorgaanbieders om minder te investeren in uitbreiding.

Inspanning

In de jaren na 2027 blijft de vraag naar verpleegzorg voor ouderen stijgen door de vergrijzing. In 2040 is er behoefte aan ruim 122.000 extra verpleegzorgplekken (TNO, 2019). Alle betrokken partijen – zorgaanbieders, zorgkantoren, gemeenten, woningcorporaties, zorg- en woonkoepels en de overheid – zullen een enorme inspanning moeten blijven leveren om ook de zorgvraag richting 2040 in te kunnen vullen met voldoende passend zorgaanbod. De regie om dit op te pakken ligt in de regio. Met behulp van de inzichten uit de monitors gaan de zorgkantoren in de regio in gesprek met de betrokken partijen.

Het landelijk beeld en de 31 regionale plannen zijn hier te vinden.